Pommerantenpries 2017
Pommerantenpries 2017
De Pommeranten Pries 2017 van de Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd is dit jaar toegekend aan een combinatie van een familie en een object. Het gebouw is bijzonder, maar ook de personen die er hebben gewoond en gewerkt. Het gaat om een familie, van wie de stamvader, de patriarch, al in 1927 naar Nederland kwam en die zich een paar jaar later in Leeuwarden vestigde en daar altijd is gebleven. De prijs gaat dit jaar naar La Venezia en de familie Talamini.
De naam Talamini blijft toch vooral verbonden aan La Venezia en La Venezia blijft vooral verbonden aan dat heerlijke ijs en aan die wolkenkrabber of “ijsbunker” aan de Nieuweburen. Namen en een gebouw die onverbrekelijk verbonden zijn aan Leeuwarden. Waar in de rij staan leuk is; het wachten wordt immers beloond en het wachten is op zichzelf al een plezier tussen Liwwarders, oud-Liwwarders, oude Leeuwarders en mensen die voor een lekker ijsje juist naar Leeuwarden komen. La Venezia is een monument in een monument.
De jury vindt het een eer de Pommerantenpries dit jaar te mogen uitreiken aan Sarina Schaafsma:
kleindochter van Antonio Talamini, die trouw aan haar belofte de ijssalon La Venezia ‘runt’ en het ijs bereidt volgens het recept van haar grootvader.
De Pommeranten Pries
De Pommeranten Pries is bedoeld voor personen en instellingen die in Leeuwarden op cultureel of historisch gebied een belangrijke rol hebben gespeeld. De prijs bestaat uit een gouden Pommeranten speld en een oorkonde en wordt uitgereikt door Piet Meerdink, voorzitter van de jury. De jury van de Pommeranten Pries bestaat uit Piet Meerdink, Walter Kromhout en Silvana Fancel.
De Pommeranten Pries is woensdagavond 12 april uitgereikt als onderdeel van de ledenvergadering van Aed Levwerd die plaats vond in de Kanselarij in Leeuwarden.
JURYRAPPORT
De Pommerantenpries 2017
In de traditie van de Pommerantenpries gaat het om personen die op een niet opzichtige manier betekenis hebben voor de stad Leeuwarden en voor de Liwwadders. De pommeranten worden gezocht buiten de kring van mensen, die altijd in het nieuws zijn of die altijd vooraan staan om hun mening of commentaar te geven. Dus ook niet in de kringen van de actieve politiek.
Maar, zo hebben we in de notulen van eerdere jury’s gelezen, het kunnen ook objecten zijn, zoals een brug of een bijzonder gebouw. En soms kan het ook beide zijn: persoon en object.
Het gaat om een familie, van wie de stamvader, de patriarch, al in 1927 naar Nederland kwam en die zich een paar jaar later in Leeuwarden vestigde en daar altijd is gebleven.
Goede verstaanders zullen begrepen hebben dat het om de Talamini’s en La Venezia gaat.
De stamvader, Antonio Annibale (spreek uit: “annibele”) Talamini, werd geboren in een klein dorp in de Italiaanse Dolomieten, Vodo di Cadore. De naam Talamini was daar gemeengoed net als de kennis over de bereiding van consumptie-ijs.
Op 16-jarige leeftijd vertrok Antonio Annibale van zuid naar noord over de Alpen naar België op zoek naar werk als ijzervlechter. Een jaar of wat later ging hij naar Rotterdam, maar door de crisis bleek daar moeilijk werk te vinden. Met enkele vrienden vertrok hij naar Leeuwarden. Waarom naar Leeuwarden is niet bekend.
Het ijzervlechten was verleden tijd en Antonio startte ‘La Venezia’ en maakte ijs volgens een oud recept uit Vodo di Cadore. De naam ‘La Venezia’ was misschien niet erg origineel – want in alle grote steden was wel een ijssalon die zo heette – , maar raakte in Leeuwarden snel ingeburgerd.
Het recept uit zijn geboortestreek paste Antonio aan bij de smaak van de Friezen, onder andere door de toevoeging van melk. Naast het vaste verkooppunt werd het handgemaakte ijs ook verkocht vanuit vijf zelfgebouwde karren. Op de Nieuwestad natuurlijk en bij de scholen. “Naar de klanten toe”, was de filosofie.
Een van die klanten was Wilhelmina (“Mientje”) Gutman, waarmee hij in het huwelijk trad en acht kinderen (drie zonen en vijf dochters) kreeg.
In de oorlogsjaren viel Antonio’s oog op een pakhuis aan de Nieuweburen. Dat was niet verwonderlijk want het ging hier om een uiterst opvallend pand, gebouwd in 1910-1911, uitgevoerd in beton, zes verdiepingen en 18 meter hoog en daarmee veel hoger dan de aangrenzende panden, ontworpen door de Leeuwarder architect Hero Feddema in 1910. Geheid werd er niet. Na oplevering bleek het pand 15 centimeter uit het lood te hangen. Eigenlijk een onpraktisch pand, want geen lift, dus weinig tot geen gebruik van de bovenste verdiepingen. Toch is het een van de oudste gave voorbeelden van vroege betonbouw in Nederland en daarom in de jaren tachtig door de gemeente aangemerkt als een kenmerkend onderdeel van het beschermd stadsgezicht. Niet iedereen was het daarmee eens: “Deze scheefgezakte klobbe beton is Leeuwarden onwaardig”, “beeldverstorend en heeft niet eens ruïnewaarde”, “dynamiet eronder”, waren een paar van de nog redelijk milde typeringen in een enquête van de Leeuwarder Courant in 1988 over het lelijkste gebouw van Leeuwarden .
Het jaar daarop werd het pand gerestaureerd en kreeg de buitenkant een room(ijs)witte kleur.
Kort na de oorlog werd Antonio eigenaar van het pakhuis aan de Nieuweburen 137. Daar vestigde hij een ijssalon. Zijn ijs bereidde hij in het begin op de eerste verdieping. Later gebeurde dat achter de salon en werden de verdiepingen bewoonbaar gemaakt voor het gezin. Het dagelijkse leven binnen dat gezin draaide om de ijsbereiding en natuurlijk om de verkoop daarvan. Elk gezinslid werd geacht daar een bijdrage in te leveren. De benedenverdieping was hét verzamelpunt voor de familie.
Thuis werd Nederlands gesproken. “We zijn in Nederland, dus we spreken Nederlands”, zei Antonio. Een mooie manier van integreren.
De zaak werd steeds succesvoller. Wie is er niet geweest om daar een ijsje te halen, in een bekertje of in een hoorntje? Iedere Leeuwarder kan van zijn huis bijna blindelings de weg naar de Nieuweburen vinden.
Antonio introduceerde in Friesland de ijstaart. Dat begon met één per week, maar rond de kerstdagen worden ruim duizend ijstaarten verkocht.
De jaren vijftig waren misschien wel de meest bijzondere jaren, door de geleidelijke groei, door de nieuwigheid, de gezelligheid van de salon, de accordeonopvoeringen door Antonio voor zijn klanten, door het biljart en wellicht ook door de jaren vijftig zelf!
“Zaterdagmiddag, stad of markt bezocht? Kom tot u zelf in La Venezia’s tearoom. IJs, koffie, thee, frisdranken”. Aldus een advertentietekst uit de jaren zestig. Varianten waren er voor de zaterdagmorgen en zaterdagavond!
In 1986 overleed Antonio, op 75 jarige leeftijd. Ondanks zijn langjarige Nederlandse periode, zijn Nederlandse vrouw en de Nederlandse opvoeding van de kinderen, is hij altijd een Italiaan gebleven.
Enkele jaren voor zijn overlijden namen dochter Tea en haar zwager Gerard, de zaak én het geheim van het ijsrecept over. Gerard (gehuwd met kunstenaar Antonia Talamini) werkte al vanaf 1964 in de zaak, eerst als vakantiehulp en kreeg geleidelijk aan voldoende vertrouwen om het bedrijf (én het recept) over te nemen. Tea’s dochter Sarina Schaafsma is sinds 2002 bij de vennootschap gekomen ter versterking en continuering van het familiebedrijf. Zij nam zich toen al voor dat dit bedrijf niet verloren mag gaan. Daar heeft ze een zware gelofte voor gedaan. Samen met vier vaste personeelsleden, onder wie haar man, en in het seizoen enkele extra medewerkers, runt zij nu de zaak.
De klantenkring is steeds uitgebreider geworden. Ook ’s winters – behalve in januari – blijft La Venezia open, zij het met ietwat aangepaste openingstijden.
De begane grond werd later uitgebreid met de tearoom en met het hoekpand waar Otto van der Veen zijn radiozaak had. Jarenlang was de ingang aan de Voorstreekkant.
Enkele jaren geleden zijn de “melkbussen” waaruit het ijs werd geschept vervangen door een gloednieuwe toonbank met ijsvitrines
Ooit was er één smaak (vanille), vervolgens vijf smaken, geleidelijk aan volgden er meer. Nee is welhaast niet meer te koop, de “doe-mij disse-maar”, naar fantasie van de maker, blijkt erg populair.
De naam Talamini blijft toch vooral verbonden aan La Venezia en La Venezia blijft vooral verbonden aan dat heerlijke ijs en aan die wolkenkrabber of “ijsbunker” aan de Nieuweburen. Namen en een gebouw die onverbrekelijk verbonden zijn aan Leeuwarden. Waar in de rij staan leuk is; het wachten wordt immers beloond en het wachten daar is op zichzelf al een plezier tussen Liwwarders, oud-Liwwarders, oude Leeuwarders en mensen die voor een lekker ijsje juist naar Leeuwarden komen.
La Venezia is een monument in een monument.
De jury vindt het een eer de Pommerantenpries dit jaar te mogen uitreiken aan Sarina Schaafsma:
kleindochter van Antonio Talamini, die trouw aan haar belofte de ijssalon La Venezia ‘runt’ en het ijs bereidt volgens het recept van haar grootvader.
VAN HARTE GEFELICITEERD.
